Spalski Park Krajobrazowy

Utworzony został w październiku 1995 roku na mocy rozporządzenia Wojewody Łódzkiego. Park stanowi obszar o dobrze zachowanych cechach krajobrazu naturalnego  z bogatym i różnorodnym światem roślinnym i zwierzęcym. Obejmuje on dolinę rzeki Pilicy, wraz z najbardziej cennymi lasami spalskimi.

Spalski Park KrajobrazowyPark i otaczająca go strefa ochronna o łącznej powierzchni 36.067 ha, zajmuje częściowo tereny gmin: Inowłódz, Poświętne, Rzeczyca, Tomaszów Mazowiecki, Lubochnia, Czerniewice, Opoczno i Sławno. W granicach parku przeważają tereny leśne [54,4% pow.], lecz znaczny udział mają użytki rolne [35,6% pow.]. Pozostałe 7% powierzchni przypada na tereny zainwestowane i wody. Rozległe lasy w środkowym biegu Pilicy coraz częściej nazywa się Puszczą Pilicką, choć nie mają one w rzeczywistości charakteru historycznej Puszczy. Składają się z kilku kompleksów położonych po obu stronach Pilicy, przy czym największa ich część przypada na równinę Piotrkowską. Do najcenniejszych należą lasy Spalskie położony na lewym brzegu Pilicy na wschód od Tomaszowa Mazowieckiego. Obecnie lasy Spalskie obejmują ok. 9000 ha powierzchni. Panują tu młode drzewostany sosnowe, ale w paru miejscach można jeszcze widzieć imponujące starodrzewy sosnowe i dębowe. Najcenniejsze pozostałości dawnej Puszczy Pilickiej chronione są siecią rezerwatów. Są to :
Konewka - o pow. 99,11 ha (lasy dębowe);
Spała - o pow. 55,89 ha (grądy ze starymi dębami i sosnami);
Żądłowice - o pow. 138,79 ha (mozaika olsów i borów sosnowych);
Jeleń - o pow. 47,19 ha (lasy liściaste z jodłą);
Sługocice - o pow. 8,57 ha (żywiec dziewięciolistny w grądzie wilgotnym).
Mało znanym faktem jest istnienie w leśnictwie Książ koło Smardzewic ośrodka hodowli żubrów o pow. 32,00 ha, utworzonego w 1934 r. Jest to ośrodek zamknięty, zwiedzanie jest możliwe tylko za specjalną zgodą. Na ogromnym terenie przebywa tu grupa żubrów wyselekcjonowanych - ich liczba nie jest stała. Na uwagę zasługuje las ze ze starym drzewostanem sosnowym, pod którym odnawia się las dębowy. Można tu widzieć sosny w wieku 150 - 180 lat, osiągające wysokość 35 m, z gonnymi pniami o przylegającej, płaskiej korowinie, wyróżniane czasem jako cenny ekotyp sosny spalskiej.
Na obszarze parku i jego strefy ochronnej strefy ochronnej 100 starych drzew, głównie dębów uznanych zostało za pomniki przyrody. Część z nich występuje w zabytkowych parkach wiejskich : w Rzeczycy i Grotowicach oraz na cmentarzach : w Rzeczycy i Poświętnem. Dalszych ponad 100 okazów zakwalifikowano do objęcia ochronną. Dość duże zróżnicowanie środowiska przyrodniczego parku umożliwia bytowanie różnorodnej i bogatej w gatunki flory. Obecnie szacuje się, że w granicach parku występuje ponad 800 gatunków roślin naczyniowych tj. paprotników i kwiatowych. Do atrakcyjnych podlegających ochronie należą między innymi : bluszcz pospolity, wawrzynek wilczełyko, widłaki, orlik pospolity, grążel żółty i wiele innych. Różnorodność warunków ekologicznych sprawia, że na obszarze Spalskiego Parku Krajobrazowego cechuje bogactwo zasiedlających go gatunków zwierząt. Rejon Konewki i Inowłodza jest ostoją dla wielu bardzo rzadko występujących owadów. W Pilicy oraz jej starorzeczach stwierdzono występowanie 28 gatunków ryb i jednego przedstawiciela smoczkoustych - minoga strumieniowego. Ponadto odnotowano 9 gatunków płazów (w tym 6 chronionych) i 5 gatunków płazów (wszystkie chronione). W obrębie parku stwierdzono gnieżdżenie się 139 gatunków ptaków, z których aż 136 podlaga ochronie lub są to ptaki łowne. Wiele z nich to rzadkości ornitologiczne. Dobrze zbadane są ssaki tego terenu. Występuje tu 31 gatunków, z czego 7 objętych jest całkowitą ochroną, a 12 należy d zwierzyny łownej. Należy podkreślić występowanie dobrego pogłowia tzw. zwierzyny grubej, a zwłaszcza dzików, saren, jeleni szlachetnych i danieli. Park wraz z otuliną to obszar o bogatej historii sięgającej średniowiecza. Leży on na obszarze granicznym trzech prastarych prowincji Polski : Wielkopolski, Małopolski i Mazowsza. Sytuacja ta wywarła niewątpliwy wpływ na język, folklor i zabytki kulturowe. Duże wartości krajobrazowe, które objawiają się przede wszystkim malowniczością doliny i rzeki Pilicy oraz atrakcyjne usytuowanie na skrzyżowaniu szlaków handlowych już od dawna przyciągały na ten teren wielu ludzi. Świadczy o tym okres powstawania miejscowości takich jak : Inowłódz, Spała, Rzeczyca i Liciąża. Także znaną miejscowością jest również Studzianna-Poświętne, o której pierwsze informacje pochodzą z XV wieku. Na terenie wsi znajduje się bardzo cenny obiekt budownictwa sakralnego - zespół kościelno-klasztorny Filipinów, przykład architektury barokowej. Na omawianym terenie występują ponadto liczne obiekty, zabytki techniki: wiatraki, młyny wodne i tartaki. We wsiach, z których liczne powstały już w XIV wieku, zachowały zabytkowe drewniane zabudowania m.in. w Brzustowie, Brudzewicach oraz Studziannej-Powiętne. Na obszarze parku zachował się żywy folklor regionu rawskiego i opoczyńskiego. Ośrodkami gdzie kultywowane i rozwijane są tradycje ludowe są :Królowa Wola, Zakościele, Rzeczyca, Poświętne, Brudzewice. Liczne miejsca pamięci narodowej znajdujące się w obrębie parku związane są głównie z okresem II wojny światowej.
Z powyższego krótkiego opisu wynika, że jest to teren wysoce atrakcyjny pod względem kulturowym jak i krajobrazowym, któremu najlepsze świadectwo wystawił w swoich utworach Julian Tuwim, a szczególnie w /"Kwiatach polskich/" pisanych na obczyźnie pod wpływem tęsknoty za krajem.

spk1

Mapa parku

spk2

Lasy spalskie

spk3

Żubr

spk4

Pilica

spk5

Klasztor Filipinów

 

Drukuj